Zorgen voor je eigen tuintje: De kunst van gezonde grenzen

Grenzen aangeven is voor veel mensen een uitdaging. Zeker als je graag voor anderen klaarstaat, harmonie zoekt of bang bent om afgewezen te worden. In deze blog neem ik je mee in de kunst van gezonde grenzen stellen. Wat gebeurt er als je geen hekjes hebt? Wat mis je achter een muur? En hoe kun je leren om je eigen tuin met liefde te bewaken, zonder de verbinding te verliezen?

In het boek ‘Grenzen’ van Henry Cloud en John Townsend wordt het begrip ‘grenzen’ als volgt omschreven:

“Voor een gezonde, evenwichtige levensstijl is het belangrijk duidelijke grenzen te hebben. Een grens is een persoonlijke eigendomslijn die aangeeft voor welke zaken wij verantwoordelijk zijn. Met andere woorden, grenzen definiëren wie we wel en wie we niet zijn……..Grenzen helpen ons het goede erin te houden en het slechte eruit.”[1]

Sommige mensen hebben een stevig hek rondom hun tuin: het is duidelijk wat van hen is en wat van de ander. Anderen hebben helemaal geen afscheiding: hun tuintje loopt zo over in dat van een ander. Ze laten iedereen binnenwandelen, of ze lopen zelf ongevraagd bij een ander naar binnen. En dan zijn er mensen die hoge, dikke muren om hun tuin hebben gebouwd. Ogenschijnlijk heel veilig, maar ook heel eenzaam.… 

Een tuin zonder hek

Een tuin zonder hek is kwetsbaar. Iedereen kan er zomaar in en uit lopen. Er worden bloemen geplukt zonder te vragen, er blijft iemand hangen op je bankje terwijl jij eigenlijk rust nodig hebt. Als je geen duidelijke grenzen hebt, raak je sneller overprikkeld, uitgeput of gefrustreerd. Je zegt te vaak ‘ja’ terwijl je eigenlijk ‘nee’ voelt. Je cijfert jezelf weg om de ander te pleasen of te voorkomen dat iemand boos wordt. Op korte termijn levert het misschien harmonie of waardering op, maar op de lange termijn verlies je het contact met je eigen behoeften en raak je beschadigd of opgebrand. Zonder hekjes weet je bovendien niet goed waar jouw verantwoordelijkheid eindigt en die van de ander begint. Je voelt je misschien verantwoordelijk voor het geluk van anderen, of schiet continu in de hulpmodus. Maar daarmee ontneem je de ander ook de kans om zelf te groeien en te leren.

Een muur 

Een muur voelt veilig. Achter een muur ben je onkwetsbaar. Niemand kan je raken, teleurstellen of afwijzen. Maar de prijs is hoog: achter een muur leef je in afzondering. Je mist de échte verbinding; het soort contact waarin je gezien wordt zoals je bent, met je kracht én je kwetsbaarheid. Mensen die hoge muren bouwen, hebben vaak geleerd dat de wereld onveilig is. Misschien is er vroeger niet goed op hun tuintje gepast. Misschien zijn anderen zomaar binnengelopen, of was er juist niemand die interesse toonde. De muur werd een manier om pijn buiten te houden. Maar helaas houdt een muur niet alleen de pijn buiten, het houdt ook liefde, steun en echte nabijheid op afstand. Het maakt eenzaam

Hoe leer je je eigen tuin te bewaken?

Gelukkig kun je leren om gezonde hekjes te plaatsen. Niet te hoog, niet te laag, precies genoeg om jouw ruimte te bewaken én verbinding mogelijk te maken. Hoe doe je dat?

1. Leer je eigen tuin kennen
   Wat groeit er in jouw tuin? Wat heb jij nodig om te bloeien? Rust, erkenning, ruimte, structuur? Als je weet wat belangrijk voor je is, wordt het makkelijker om daar ook voor te gaan staan.
2. Oefen met voelen en benoemenGrenzen voelen begint in je lijf. Voel je je moe, gespannen, boos of leeggezogen? Dan is de kans groot dat er iemand over jouw grens is gegaan, of dat jij dat zelf hebt toegestaan. Oefen met het benoemen van je gevoel en je behoefte. Bijvoorbeeld: “Ik merk dat ik moe ben en behoefte heb aan wat tijd voor mezelf.”
3. Verwacht geen perfect hek in één keer
   Grenzen stellen is een proces. Soms zet je ineens een muur neer omdat het hekje te lang openstond. Soms laat je iemand toch weer binnenlopen. Dat is oké. Je mag bijstellen, oefenen, opnieuw proberen.
4. Wees duidelijk én vriendelijkEen gezond hekje is stevig én uitnodigend. Je kunt duidelijk zijn zonder hard te worden. “Ik heb nu even geen ruimte om te luisteren, zullen we vanavond bellen?” is een grens mét verbinding.
5. Gun de ander zijn of haar eigen tuinAls jij stopt met voor andermans tuin te zorgen, ontstaat er ruimte voor de ander om te leren, te groeien, of ook een hekje neer te zetten. Grenzen stellen is dus niet alleen iets wat jij doet voor jezelf, het is ook een uitnodiging aan de ander om volwassen te zijn.

Tot slot

Je hoeft geen muur te bouwen om jezelf te beschermen. En je hoeft ook niet alles binnen te laten. Een hekje is genoeg. Gezonde grenzen zijn geen afsluiting, maar een uitnodiging. Ze zorgen ervoor dat je jezelf kunt blijven, terwijl je de ander echt kunt ontmoeten. Twee tuinen, elk met een eigen hekje, waar ruimte is om beiden te groeien, in respectvolle nabijheid. Vind je het lastig om grenzen aan te geven of heb je te maken gehad met grensoverschrijdend gedrag? Schroom niet om hulp te zoeken.

Literatuurlijst: 

1. Cloud, H., & Townsend, J. (z.d.). Grenzen: Wanneer zeg ik ja wanneer zeg ik mee hoe bepaal ik mijn eigen grenzen? Koinonia.