Happy plastic people

Au!!! Pijnlijk herkenbaar. Niet alleen in de kerk maar in onze hele samenleving lijkt dit een groot probleem. We etaleren graag onze mooie buitenkant, maar durven we nog echt kwetsbaar te zijn? Als het ergens veilig zou moeten zijn, dan wel in de kerk. Maar helaas, ook hier verschuilen we ons veelal achter een veilige muur van onaantastbaarheid.  We zitten op ons paasbest in de kerk, lachen vriendelijk naar elkaar en wanneer een vluchtig “alles goed?” klinkt, antwoorden we bevestigend. Want ja, als je het gevoel hebt de enige te zijn die faalt, twijfelt en struikelt, laat je het wel uit je hoofd om je veilige schuilplaats te verlaten….

Ook dominees, voorgangers en pastors hebben hier een aandeel in. Soms lijken de mensen op het kansel of het podium ver boven ‘de gewone mens’ te zweven. Zij kennen schijnbaar geen twijfels, uitdagingen en vragen en wekken de suggestie een lijnrechte verbinding met God te hebben. Als ik eerlijk ben, hoor ik zelden over een hemel die van koper lijkt, over onzekerheid of falen. Regelmatig bekruipt mij het gevoel dat ik niet kan tippen aan zoveel geestelijkheid. Dan voel ik mij een slechtere christen, zet ik mijn veilige masker op en doe mee aan deze ‘masquerade’. Een kerk vol ‘happy plastic people’.

Een aantal jaar geleden hoorde ik een preek van een voorganger die voor mij een voorbeeld is in echtheid en kwetsbaarheid. Hij vertelde over de ziekte van zijn vrouw en hoe hij haar iedere dag opnieuw met alle liefde verzorgde. Overal klonken instemmende ‘hallelujahs’ en knikte men onder de indruk van  zoveel opofferende liefde. Tot hij riep: “Geloven jullie dit nu echt???” En hij vervolgde: “Nee natuurlijk niet! Ik baalde als een stekker!” Waarop iedereen zowat van zijn stoel viel. Die zagen we met z’n allen niet aankomen. Blijkbaar zijn we niet gewend aan zoveel menselijke eerlijkheid en kwetsbaarheid vanaf het podium. 

Brené Brown heeft veel geschreven en gesproken over leiderschap en het belang van kwetsbaarheid daarin. Ze gelooft sterk dat leiders die kwetsbaarheid tonen, niet alleen effectiever zijn, maar ook een cultuur van vertrouwen, moed en verbinding creëren. Brown stelt dat wanneer leiders kwetsbaarheid tonen, het hen in staat stelt om authentiek en menselijk over te komen, wat vaak zorgt voor een grotere verbinding met de mensen die zij leiden. Bovendien moedigt het anderen aan om ook kwetsbaar te zijn, wat het vertrouwen versterkt en de samenwerking bevordert [2]. 

Nu is het makkelijk om alleen maar te wijzen naar de mensen op hoge posities, hoewel ik van mening ben dat zij een cruciale rol spelen in de verandering van de cultuur binnen een kerk of organisatie. Maar als we eerlijk zijn, doen wij zelf ook massaal mee aan de schijnvertoning van een mooie buitenkant. Niet alleen in de kerk, ook op school, ons werk en op sociale media. We delen op Instagram en Facebook onze mooiste vakantiekiekjes, onze happy family aan het kerstdiner en onze behaalde successen. Ik zie zelden een foto van vechtende kinderen op de achterbank, een balende puber die gezakt is voor zijn rijbewijs of een betraand gezicht na een echtelijke ruzie. Terwijl dit toch echt de realiteit is van het leven. Ik doe er net zo hard aan mee. De uitwerking is echter schrijnend. 

Onderzoek toont aan dat veel jongeren gevoelens van onzekerheid, somberheid en een negatief zelfbeeld ervaren als gevolg van de gepolijste ‘werkelijkheid’ die hun voorgespiegeld wordt door anderen [3,4]. De voortdurende blootstelling aan de perfecte levens van anderen kan leiden tot gevoelens van ontoereikendheid en geeft jongeren een vertekend beeld van de werkelijkheid [5].

Als we werkelijk willen dat er verandering komt, moeten we beginnen met onszelf. We moeten de moed vinden om het perfecte plaatje los te laten en eerlijk te zijn over wie we werkelijk zijn. Kwetsbaarheid is hierbij de sleutel. Hoe doe je dat? Hier een aantal suggesties:

1. Wees eerlijk over je gevoelens

In plaats van te zeggen "Het gaat prima," kun je zeggen: "Ik heb het eigenlijk best moeilijk vandaag." Door eerlijk te zijn over je emoties, nodig je anderen uit om dat ook te doen.

2. Durf hulp te vragen

Veel mensen willen sterk overkomen en alles zelf oplossen, maar het tonen van kwetsbaarheid betekent ook dat je kunt zeggen: "Ik weet het even niet, kun je me helpen?"

3. Geef je fouten toe

Niemand is perfect. Toegeven dat je een fout hebt gemaakt en dat erkennen tegenover anderen laat zien dat je menselijk bent en dat je bereid bent te groeien.

4. Geef grenzen aan

Kwetsbaarheid tonen betekent ook nee durven zeggen. Bijvoorbeeld: "Ik heb nu echt even rust nodig, kunnen we dit later bespreken?"

5. Deel je persoonlijke verhalen

Het delen van ervaringen, zelfs als ze pijnlijk of ongemakkelijk zijn, kan anderen inspireren en helpen om zich met jou te verbinden.

Wanneer we onze imperfecties en onze echte gevoelens durven te tonen, kunnen we een cultuur creëren waarin anderen zich ook veilig voelen om zichzelf te zijn. Het werkt uitnodigend en bevrijdend. Niet dat het altijd makkelijk is, maar het levert uiteindelijk zoveel op. Het werkt verbindend wanneer er herkenning is en er ontstaat ruimte voor groei wanneer je dingen aan het licht brengt en niet langer alleen worstelt. Als we deze manier van denken omarmen, kunnen we allemaal bijdragen aan een omgeving waar we niet bang hoeven te zijn om onszelf te laten zien. Kwetsbaarheid is geen zwakte, het is moedig! 

Bronnen:

1. Casting Crowns. Stained Glass Masquerade. Casting Crowns, 2003.

2. Brown, B. (2019). Durf te leiden: Breng jezelf en je team naar een nieuwe, moedige cultuur. Kosmos Uitgevers.

3. Fardouly, J., Diedrichs, P. C., Vartanian, L. R., & Halliwell, E. (2015). Social comparisons on social media: The impact of Facebook on young women's body image concerns and mood. Body Image, 13, 38-45.

4. Kross, E., Verduyn, P., Demiralp, E., Park, J., Lee, D. S., & Lin, N. (2013). Facebook Use Predicts Declines in Subjective Well-Being in Young Adults. PLOS ONE, 8(8), e69841.

5. Tiggemann, M., & Slater, A. (2014). NetGirls: The Internet, Facebook, and body image concern in adolescent girls. International Journal of Eating Disorders, 47(6), 630-643.